Saç bitlenmesi, insan saçlı derisinde yaşayan çok küçük (1-2 mm) boyutta, kanatsız, kan emerek beslenen grimsi parazitlerin (pediculus humanus) neden olduğu bir deri hastalığıdır. Yakın temasla insandan insana kolaylıkla geçebilir. Özellikle saçlı deri ensede ve kulak arkasında kaşıntı ile karakterizedir. Saç bitine karşı bazı önlemler alınması ve fark edildiğinde vakit kaybedilmeden tedaviye başlanması önemlidir.
Saç Biti Nasıl Yaşar?
Erişkin dişi bitler geceleri saçlı deriye yumurtalarını bırakırlar. Ortalama 8-9 gün sonra yumurtalardan çıkan sirkeler görünür hale gelirler. Kıllara sıkıca yapışık olan sirkeler enseye ve kulak arkasına yerleşirler. Sirkeler insan vücudu dışında kumaş ve battaniyeler üzerinde 10 gün kadar canlı kalabilirler, canlı bit ise 1-2 gün kadar yaşayabilir. Saç biti uçmaz, zıplamaz ancak hızlı hareket eder.
Saç Biti Kimlerde Görülür?
Daha çok okul çağındaki çocuklarda görülmekle beraber herkeste görülebilir. Okullar, kreşler, yurtlar, afet çadırları gibi toplu yaşanan ve ortak eşya kullanılan kalabalık ortamlarda daha kolay bulaşır.
Nasıl bulaşır?
Paraziti taşıyan hasta bir kişi ile yakın fiziksel temas veya o kişiye ait ortak tarak, fırça, toka, havlu, yastık, nevresim, şapka ve tüylü oyuncaklar gibi paylaşılan kişisel eşyalarla bulaşabilir. Saç uzunluğunun risk üzerinde bir etkisi olmamasına rağmen, uzun, kıvırcık ve çok saçlarda bit ve sirkeleri bulmak daha zordur. Kişisel hijyenin bulaşmada bir etkisi yoktur.
Tanı
Doktor tarafından özel bir ışıklı loop altında fizik muayene ile konulmaktadır. Saç kılına yapışık sirke ya da bitleri görmek yeterlidir ancak canlı bitler hareketli ve ışıktan kaçtığı için saptamak daha zordur. Ense ve kulak arkasındaki saçlar dikkatlice incelenmelidir. Saç kılına sıkıca tutunmuş küçük yumurtalar (sirke) görülebilir. Sirke genellikle kepek ile karıştırılır. Kepekler saç kılından kolaylıkla ayrılırken, sirkeler saç üzerinden iki parmak arasında zorlukla ayrılabilir.
Tedavi
Bitleri öldürmek için kullanılan kimyasal ilaçlar temel tedavi yöntemidir. Saçlı deriye lokal olarak uygulanan krem, losyon ve şampuanlar gibi kimyasal ajanlarla tedavideki amaç yumurtalardan yeni çıkmış larvaları öldürmektir.
Sirkeleri uzaklaştırmak için mekanik temizlik mutlaka yapılmalıdır. Sirkeler saç kılına yapışık olduğu için yıkama sonrasında ıslak saçlar sık dişli taraklar ile taranmalıdır. Bu sırada kullanılan saç kremi ya da bitkisel yağlar kayganlık sağlayarak taramayı kolaylaştırır. Saçların tıraş edilmesi de tedaviye yardımcı olmaktadır.
Ortak Kullanılan Eşyalar Nasıl Temizlenmelidir ?
Fırça, tarak, toka, şapka, baş örtüsü, yastık kılıfı, havlu gibi eşyalar sıcak suyla yıkanmalıdır. Yıkanamayacak eşyalar için kuru temizleme yapılmalı ya da 2 hafta boyunca ağzı kapalı plastik torbada bekletilerek bit ve yumurtalardan tamamen temizlenebilir. Kilim, mobilya, araba gibi eşyalar ise vakumlanarak temizlenmelidir.
Saç Biti Nasıl Önlenebilir?
– Parazitin bulaştığı hasta kişinin yakın çevresindeki insanlara bulaştırmaması için temas izolasyonu yapılmalıdır. Ayrıca tedaviyi etkin bir şekilde kullanmlıdır.
– Havlu, şapka, tarak, toka gibi eşyaların ortak kullanılmaması gerekir. Bu konuda özellikle çocuklar bilinçlendirilmelidir.
– Bazı uçucu yağların keskin kokusu saç bitlerini kaçırıcı özelliğe sahiptir; lavanta, çay ağacı, sardunya gülü, limon yağı gibi. Bu bitkisel yağlar çocukların kıyafetine ya da tokasına birkaç damla damlatılabilir. Alerjisi yoksa kulak arkası ya da enseye birkaç damla sürülebilir.
Sık Sorulan Soruların Cevapları
Saç biti deriden kan emerek beslenir, saçın kirli ya da temiz olmasından etkilenmez. Yani bozuk hijyen saç biti için bir risk faktörü değildir.
Saç biti kedi-köpek gibi evcil hayvanlarda yaşayamaz. Evcil hayvanlardan insana saç biti geçemez.
Saç bitlenmesi önlenebilir ve tedavi edilebilir bir cilt hastalığıdır.